Günümüzde yüksek bina ve gökdelenlerin yaygınlaşmasıyla yüksekte çalışma önemli hale gelmiştir. Bu nedenle zamanla bununla ilgili çalışmaların daha profesyonel hale geldiğiniz söyleyebiliriz. Bu kapsamda iş güvenliği uzmanlığı ve hekimliği gibi alanlarda istihdam artışı yaşanmıştır. Özellikle iş güvenliği firmaları yüksekte çalışan işçiler için eğitimler düzenlemektedir.
Yüksekte çalışma kapsamındaki iş sahaları şunlardır:
- İnşaat ve yapı işleri
- Yüksek binaların temizlik işleri
- Elektrik direkleri ve trafolar
- Baz istasyonları
- Köprüler
- Barajlar
- Tersaneler
- Havaalanları
- Ormancılık faaliyetleri
- Fabrikalar
- Oyun parkları
Gördüğünüz üzere yüksekte çalışma, birçok yaşam alanını kapsamaktadır.
Yüksekte yapılan işler, çalışan hayatı ve güvenliği açısından oldukça kritiktir. Profesyonel bir ekip ve donanım gerektirmektedir. Risk planlaması ve risk analizi iyi yapılmalıdır. Kullanılan koruyucu ekipmanlar sağlam olmalıdır.
İçindekiler
Yüksekte Çalışma Ne Demek?
Yükseklik veya seviye farkı bulunan, düşme riskinin olduğu bütün alanlarda yapılan çalışmadır. Yani yüksekte çalışmış olmak için düşme riskinin olduğu bir yükseklik seviyesi bulunmalıdır. Bu yükseklik sınırı yapılan işin niteliğine göre değişmektedir. Ancak genelde bel hizasını geçen yerlerde çalışmak yüksekte yapılan çalışma olarak kabul edilmektedir. Örneğin birçok inşaat ve temizlik personeli yüksekte çalışmaktadır. Bu firmalar personellerine yüksekte çalışma konusunda psikolojik ve teknik eğitimler vermektedir.
Peki yüksekte çalışma hizası kaç metredir? Genelde bel hizasını geçen ve 120 cm üzeri yerlerde yapılan çalışmalardır.
Yüksekte çalışan insanlar düşme riskiyle karşı karşıyadır. Her insan yüksekte çalışamayabilir. Bu nedenle şirketler yüksekte çalışan işçilerine psikolojik eğitimler vermelidir. Bu eğitimler sayesinde kişi kendisini psikolojik olarak çalışmaya hazırlamaktadır.
Yüksekte yapılan çalışmalarda yükseklik sınırı ülkeden ülkeye değişmektedir. Bu, Amerika ve Avustralya gibi ülkelerde farklı sınır değerleriyle karşımıza çıkıyor. Ancak ülkemizde herhangi bir sınırlamaya gidilmemektedir.
Yüksekte Çalışmak Tehlikeli Midir?
Bu durum, işin niteliği, risk durumu ve seviye farkına göre değişmektedir. Ancak genel olarak düşme riskinin olduğu yerlerde yüksekte çalışmak tehlikelidir. Gerekli tedbirlerin ve teknik yeterliliklerin sağlanmadığı durumlarda yüksekte çalışmak personel güvenliğini tehlikeye atar. Günümüzde birçok iş kazasına ihmalkâr uygulamaların neden olduğunu gördük. Bu nedenle işçilere yüksekte çalışma eğitimi verilmelidir.
Günümüzde birçok işçi yeterli iş güvenliği koşullarının sağlanmadığı ortamlarda ölüm riski ile karşı karşıyadır. Bu nedenle her firmanın yasal mevzuat gereğince iş güvenliği ve uzmanlığı kapsamında çalışması zorunludur.
İşçiler, zorunlu olmadıkça yüksekte çalışmamalıdır. Çünkü yüksekte yapılan işler, ölüm ve yaralanma riskinin yüksek olduğu işlerdir. Bu nedenle kişinin sağlığını ve güvenliğini riske atan her iş tehlikelidir.
Sonuç olarak yüksekte yapılan işleri, kişinin can güvenliğinin risk altında olduğu işler olarak tanımlayabiliriz.
Yüksekte Çalışma Kuralları Nelerdir?
İşin niteliği ve risk durumuna göre bazı kurallara riayet edilmelidir. Bu kurallar her işin özelliği ve çalışma koşullarına göre değişmektedir. Bu nedenle her firmanın bir yüksekte çalışma talimatı vardır. Bu talimat işçilere bir eğitimle öğretiliyor.
Yüksekte çalışmak için bazı koşulları yerine getirmek gerekmektedir. Bu koşulların başında yüksekte çalışma belgesi gelmektedir. Bu belge MEB’e bağlı kurumlar tarafından 8 saatlik bir eğitim sonucunda veriliyor. Eğitimin 4 saati uygulamalı eğitim 4 saati teoriktir. Bu eğitimde başarılı olmanın yolu için fiziksel ve psikolojik engelin olmamasıdır. Bu eğitim sonucunda katılımcılar şu konular hakkında bilgi sahibi oluyorlar:
- Katılımcılar ankraj noktaları hakkında bilgi sahibi olurlar.
- Paraşüt tipi emniyet kemerini takıp çıkarmayı öğrenirler.
- Dikey ve düşey yaşam hattı hakkında bilgi sahibi olurlar.
- Güvenli tırmanma ve iniş tekniklerini öğrenirler.
- Diğer ekipmanlar hakkında bilgi sahibi olurlar.
Ayrıca bu sınav 2 yılda bir yapılmaktadır. Başarılı olmak içinse 70 ve üzeri puan almak şarttır.
Yüksekte Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Yüksekte çalışmak ekstra tedbir ve dikkat gerektiren bir iştir. Bu nedenle işçilerin dikkat etmesi gereken bazı kurallar bulunmaktadır:
- Makine ve ekipmanların sağlamlığı ve dayanıklılığına dair test ve deneyler yapılmalıdır. Makine ve ekipmanlar bir işçinin can güvenliği için önemli araçlardır. Bu nedenle uluslararası standartlara ve sağlamlığa sahip olmalıdır.
- Çalışmanın olduğu yerdeki çevresel faktörlere önem verilmeli, tehlike arz edecek unsurlar kaldırılmalıdır. Özellikle makine ve ekipmanlar enerji nakit hatlarının ve elektrik direklerinin olduğu yerlere kurulmamalıdır.
- Sağlık bakımından engeli bulunmayan personeller çalışmalıdır. Çalışan personellerin bu işi yapmasını engelleyecek bir kronik hastalığı olmamalıdır. Ayrıca çalışacak olan kişi yüksekten korkmamalıdır.
- Çalışanların bulunduğu yükseklikten güvenli bir şekilde inmesi sağlayacak ekipmanlar sağlanmalıdır. Çalışanların çalıştığı yerden iniş-çıkış ekipmanlar ve sistemleri olmalıdır.
- Çalışma esnasında korkuluk ve bariyerlerle çalışanların güvenliği sağlanmalıdır. Bu bariyerler güvenli ve sağlam yapıda olmalıdır.
- Düşme riskinin yüksek olduğu yerlerde yaşam kemeri gibi güvenlik sistemleri kullanılmalıdır. Özellikle paraşüt tipi kemer kullanılmalıdır. Böylece can güvenliği riski en aza indirgenmiş olmaktadır.
- Yüksekte yapılan çalışmalar mutlaka uzman bir kişinin gözetimi altında yapılmalıdır. Bu işlerin yapıldığı yerde işçilerin çalışmasını gözetleyecek şef konumunda bir uzman bulunması gerekmektedir.
- Yüksekte çalışırken yapılan işin niteliği ve riskine göre bir merdiven seçilmelidir. Seçilen merdivenlerin en üstteki 2 basamağı kullanılmamalıdır. Merdivenler yeterli sağlamlıkta olmalıdır.
- Hareketli çalışma iskelelerinde düşmeyi önleyici korkuluklar kullanılmalıdır. İskeleler işçileri taşıyacak fiziksel sağlamlıkta olmalıdır.
- Tüm iskele ve ekipmanların kurulumu güvenlik kurallarına uygun yapılmalı, olası riskler göz önüne alınmalıdır.
- Forklift gibi araçlarda güvenliği sağlayacak koruyucu sepetler olmalıdır. Forkliftler taşıyıcı ve hareketli araçlardır. Bu nedenle can güvenliğini sağlayacak fiziksel yeterlilikte olmalıdır.
- Forklift sepetleri işçinin güvenliğini tehlikeye atacak şekilde kullanılmamalıdır. Forklift sepetlerinde sadece bir kişi çalışmalı ve emniyet kemeri kullanılmalıdır.
- Emniyet kemeri, emniyet kancaları ve baret gibi araçların kullanımına dikkat edilmelidir. Sahada çalışırken işçinin güvenliğini maksimum düzeyde önemseyecek tedbirler alınmalıdır.
- Çalışma esnasında yaylanan ve güvenli olmayan parçalara basılmamalıdır. Çalışma ekipmanları güvenilir ve sağlam olmalıdır.
- İşe başlamadan önce risk analizi yapılmalı, işle ilgili olası riskler göz önünde bulundurulmalıdır.
Yüksekte Çalışma Sınırı Kaç Metre?
Yüksekte çalışma sınırı ülkemizde işin niteliğine göre değişmiştir genel olarak. Bununla birlikte çoğunlukla 1,2 metre olarak kabul ediliyor. Yine bazı işlerde bel hizasını geçen çalışmalar yüksekte yapılan çalışmalar olarak görülmektedir. Bu nedenle bel hizasını geçen yerlerde mutlaka kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır. Yine araştırmalara göre 3,4 metreyi geçen yüksekliklerde çalışmak ölüm riski içermektedir. Bu noktada yüksekte çalışma ekipmanları devreye girmektedir. Bu ekipmanların doğru kullanımı konusunda işçilere eğitimler verilmelidir. Aksi taktirde istenmeyen iş kazaları meydana gelmektedir.
Yüksek yerler, genel olarak adım atması zor yerlerdir. Yükseklik sınırı Avrupa’da 1,8 metre, Amerika’da 1,2 metre ve Kanada’da 3 metredir. Ülkemizde de yapı işlerinde yükseklik sınırı 3 metredir.
Kaç Metre Yükseklikten Sonra Emniyet Kemeri Takılır?
Yükseklik sınırı işin niteliğine göre değişmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü 521. maddesine göre 4 mt’den sonra emniyet kemeri takılmalıdır. Yapı işleri içinse yine aynı tüzüğün 13. maddesine göre 3 mt’den başlamaktadır. Bununla birlikte 1,2 mt üzerinde yapılan çalışmalarda koruyucu ekipman mutlaka kullanmalıdır. Düşme riskinin olduğu bütün çalışmalar yüksekte çalışma olarak görülmelidir.
Yüksekte çalışma ekipmanları, bir işçinin kazasız çalışabilmesi için önemlidir. Bu ekipmanların doğru kullanımı bir eğitimle işçiye öğretiliyor günümüzde.
Bir araştırmaya göre 3,4 mt üstünden düşen kişilerin ölüm riski %85’tir. Yüksekten düşen kişilerin genelde %19’u 4-5 metreden düşmektedir. Çalışanların %33’ü iskeleden, %32’si ise çatıdan düşmektedir. Bu da emniyet kemeri kullanımının ne kadar gerekli olduğu gösteriyor.
Birçok kişi bilgi eksikliği, kurallara uymama, koruyucu ekipman kullanmama yüzünden kaza geçirdi. Yine istatistiklere bakıldığında 4,7 milyon kişi düşme ile kaza geçirmektedir.
İnşaat sektöründe meydana gelen kazaların %52’si yüksekten düşme sonucu meydana gelmektedir. Bu nedenle yüksekten düşme önemli bir kaza türüdür.
Yüksekte Çalışma Emniyet Kemeri Nereye Bağlanır?
Yüksekte çalışırken emniyet kemeri, omuzdan bacak bölgesine uzanan bir şekilde takılmalıdır. Öncelikle omuza takıldıktan sonra bacağa takılmalıdır. Ardından göğüs kısmındaki aparat ile bacak ile omuz arasındaki bağlantı sağlanmalıdır. İşçiler emniyet kemeri kullanımını, yüksekte çalışma eğitimi ile öğreniliyor. Maalesef hatalı takılan emniyet kemeri istenmeyen kazalara neden olmaktadır. Bu yüzden eğitim son derece önemlidir.
Yüksekte çalışmak her insanın yapamayacağı bir iştir. Ekstra hassasiyet, bilgi ve dikkat gerektirir. Bu nedenle yüksekte çalışacak kişiler gerekli donanıma ve psikolojik altyapıya sahip olmalıdır.
Ayrıca emniyet kemeri, vücut ağırlığını taşıyacak kadar sağlam olmalıdır. Emniyet kemer halatı ise fazla uzun olmamalıdır. Aksi takdirde bir kaza anında çarpma sonucu kişi ağır yaralanabilir ya da maalesef kaza ölümle sonuçlanabilir.
Yüksekte Çalışma Riskleri Nelerdir?
Yüksekte çalışırken olası riskleri göz önünde bulundurmalısınız. Özellikle işe başlamadan önce iş sahasının risk analizi yapılmalıdır. Fiziksel ve teknik ekipmanların ne kadar sağlam olduğu analiz edilmelidir.
Kısa mesafeli yüksekliklerde bile çalışmak kaza riski içeriyor. Buralarda çalışan işçiler sakat kalma riskiyle karşı karşıya maalesef.
Araştırmalara göre 3 metreden yüksekte çalışan insanlar bile yaralanma ve ölüm riski ile karşı karşıyadır. Günümüzde birçok işçi hatalı koruyucu ekipman kullanımı yüzünden hayatını kaybetmiştir.
Bununla birlikte yükseklik sınırı arttıkça işçiler koruyucu ekipman kullanımını önemsemelidirler. Ancak düşme riskinin olduğu her çalışma alanında koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
Yine 5 metre üstü yükseklikten yapılan çalışmalarda ölüm riski daha da artmaktadır. Bu bağlamda her iş yerinde İş Sağlığı ve Güvenliği prosedürlerine uygun şekilde risk analizleri yapılmalıdır.
Kırılabilir ve esnek platformlarda çalışmak da yüksekte çalışma riskleri arasında sayılmaktadır. Bu nedenle işçilerin kullandığı koruyucu ekipmanlar sağlam olmalıdır. Bunların kullanımı ile ilgili personele eğitimler verilmelidir.
Yüksekten Düşmeyi Önleyici Sistemler Nelerdir?
Yüksekten düşmeyi önceleyecek birçok sistem bulunuyor. Emniyet kemeri, korkuluk ve sepetli forkliftler, dikey ve düşey yaşam hatları, baretler başlıcalarıdır. Belli başlı koruyucu sistemler şunlardır:
- Kenarları korumalı olan sepetli forkliftler önemli koruyucu ekipmanlardan birisidir. Buralarda çalışırken emniyet kemeri de ihmal edilmemelidir.
- Halat uzunluğu ideal seviyede olan paraşüt emniyet kemerleri tercih edilmelidir. Bu sayede olası bir düşme sonucunda çarpma ve kaza riski en aza indirgenmiş olur.
- Yüksekte çalışırken koruyucu bariyerler kullanılmalıdır.
- Mobil vinç operatörü vinci kullanırken sakin olmalı ve başka işlerle uğraşmalıdır.
- İskele korkulukları 10 cm yükseklikte olmalıdır.
- Platformdan 1 m yükseklikte bulunan 125 kg yüke karşı dayanıklı korkuluklar tercih edilmelidir.
- Platforma bitişik 15 cm yüksekliğinde topuk levhası bulunmalıdır.
- EN 398 standartlarında kask ve baret kullanılmalıdır. Yine gereken yerlerde iş gözlüğü, iş kıyafeti ve eldiven kullanımına önem verilmelidir.
- Topuk levhası ile ana korkuluk arasında 47 cm aralıklı ara korkuluklar olmalıdır.
- Çalışma zemininde bulunan çukurlar kapatılmasına azami hassasiyet gösterilmelidir.
- Personel, çalışırken fazla hareket etmekten kaçınmalıdır. Bu nedenle hareket kısıtlayıcı ve düşmeyi önleyen tam vücut korumalı kemer sistemleri tercih edilmelidir.
- Olası bir düşmede tampon görevi görecek galeri boşlukları güvenlik ağları bulunmalıdır.
- Ayrıca ekipmanların fiziksel yeterliliği ve kullanımı TS EN standartlarına uygun olmalıdır.
- Bütün bu ekipmanlar ve sistemlerin kullanımı konusunda personele eğitimler verilmelidir.
Hangi İşlerde Emniyet Kemeri Takma Zorunluluğu Vardır?
Emniyet kemerleri, düşme riskinin olduğu bütün alanlarda kullanılmalıdır. Genel olarak emniyet kemerlerini yüksekte çalışan işçiler kullanıyorlar.
İskele gibi yüksekte yapılan işlerde, çelik konstrüksiyon montaj işlerinde emniyet kemeri kullanılmalıdır. Ayrıca temizlik firmalarında çalışan cam temizleme işini yapan işçiler de kullanmalıdır. Çünkü burada çalışan işçiler yüksek bina ve gökdelenlerin temizliğini yapmaktadır. Bu nedenle oldukça risklidir.
Yine tarihi yapıların ve kulelerin inşasında da emniyet kemeri kullanılmalıdır. Sadece belli başlı kişilerin çalışabileceği kazan gibi kapalı çalışma alanlarında da emniyet kemeri kullanılmalıdır.
Bunun dışında hayati risk teşkil eden birçok çalışma alanlarında da emniyet kemerleri kullanılmalıdır.
Yüksekte Çalışma Eğitimi Kaç Saat Olmalı?
Yüksekte çalışma eğitimi veren kurumlar MEB’ bağlı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü’ne bağlıdır. Bu kurumlar 4 saati uygulamalı, 4 saati teorik olmak üzere toplamda 8 saatlik eğitim vermektedir. Sonuç olarak eğitim 1 gün sürmektedir. İleri seviye eğitimler ise 16 saat sürüyor. Bu eğitime fiziksel ve psikolojik altyapısı olan herkes katılabilir.
Bu eğitimlerde iple iniş ve çıkış uygulamaları, işçinin kendi güvenliği sağlaması, yaralı durum eğitimi verilmektedir. Ayrıca otomatik indiricilerin kullanımı ve istasyon kurulumu gibi eğitimler de verilmektedir. Yine bu eğitimlerde birçok ekipmanın kullanımı, malzeme bakımı, zor durumlardan kurtulma hakkında da eğitimler verilmeye devam ediyor.
Yüksekte Çalışma İzin Belgesi Nasıl Alınır?
Yüksekte çalışacak kişiler öncelikle eğitim veren kurumların programına katılmalıdır. Burada alınan eğitimden sonra kişi sınava girmektedir. Eğer bu sınavda başarılı olursa yüksekte çalışma izin belgesi alabilirsiniz.
Yüksekte Çalışma Eğitimi Kaç Yılda Bir Yapılır?
Yüksekte çalışma eğitimi 2 yılda bir yapılıyordu ve hala da o bu aralıkla yapılmaya devam ediyor. Bunun sebebi işçilerin zamanla öğrendiği bilgi ve uygulamaları unutmasıdır. Çünkü yapılan uygulamalar belirli fiziksel yeterlilik testlerini de kapsamaktadır. Kişi, fiziksel olarak zamanla değişmektedir. Bu değişimi takip etmek amacıyla eğitimler 2 yılda bir yenileniyor. Bir başka neden ise eğitim içeriğinde yaşanan değişimlerdir. Sonuç olarak eğitimler, değişen teknolojilere ayak uydurabilmek için de 2 yılda bir yapılmaktadır.
Yüksekte Çalışma Raporu Nereden Alınır?
Yüksekte çalışma raporu, yüksekte iş yapması uygun görülen kişilere sağlık kuruluşları tarafından verilmektedir. Bu rapor, sadece Sağlık Bakanlığı’nın uygun gördüğü sağlık kuruluşları tarafından verilebilir. Çünkü belirli kontrol ve testlerin yapılması gerekmektedir. Bu testler, EKG, tam kan sayımı, akciğer grafisi, solunum testi, kan şekeri testi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Yüksekte çalışma eğitimi alacak olan kişiler öncelikle kanunda öngörülen şartları taşımak zorundadır. Bu şartlardan birisi de sağlıklı olma şartıdır.
Yüksekte çalışacak kişilerde kronik hastalıklar, yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve psikolojik rahatsızlıklar olmamalıdır. Bu tarz hastalıklar hayati risk taşımaktadır. Aynı şekilde bu kişilerde yüksekte iş yapma korkusu olmamalıdır.
Son Olarak Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Son olarak her iş sahası ve türüne göre iş planlaması yapılmalıdır. Kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı konusunda verilen eğitimler denetlenmelidir. Çalışanlar için her seferinde işbaşı konuşmaları yapılmalı, çalışanlar uzmanlar tarafından bilinçlendirilmelidir.
Birçok işçi her sene eğitim ve dikkat eksikliğinden dolayı kaza sonucu hayatını kaybetti. Bu nedenle yüksekte çalışmak için her işçinin öncelikle sağlık kontrolü yapılmalıdır. Ardından çalışması uygun görülen işçilere bilgilendirici eğitimler verilmelidir. İşin yapıldığı sahada olası riskler bir uzman kontrolünde analiz edilmelidir. Çalışmanın yapıldığı sahada önceden bir çalışma planlaması yapılmalıdır. Çalışma esnasında ortaya çıkabilecek kazalar için ne tür aksiyonlar alınacağı planlanmalıdır. Ayrıca çalışanlar işaretlere uymalıdır. Böylece daha etkin, verimli ve güvenilir bir iş profili ortaya çıkacaktır.